39
อุปกรณ์ตรวจจับควัน (Smoke Detector) เป็นอุปกรณ์สำคัญในการรักษาความปลอดภัยในบ้านหรือสถานที่อื่นๆ ที่มีควันจากไฟไหม้เป็นอันตราย อุปกรณ์นี้มีหน้าที่ตรวจจับควันในบริเวณใกล้ๆ และทำหน้าที่เป็นเครื่องบ่งชี้เพลิงไหม้ เพื่อแจ้งเตือนผู้อยู่ในบริเวณนั้นเมื่อควันมีระดับที่อันตรายอยู่ใกล้ๆ
บทบาทสำคัญของอุปกรณ์ตรวจจับควันที่ควรรู้
หน้าที่หลักของอุปกรณ์ตรวจจับควัน คือ การช่วยรักษาชีวิตและทรัพย์สินของผู้อยู่อาศัย โดยทำให้พวกเขามีเวลาเพียงพอในการอพยพ หรือทำการป้องกันความเสียหายจากเพลิงไหม้ได้มากขึ้น มีประเภทต่างๆ ของอุปกรณ์ตรวจจับควัน ซึ่งรวมถึง Photoelectric Smoke Detectors ซึ่งมีกลไกการทำงาน ดังนี้
Photoelectric Smoke Detectors
- กลไกการทำงาน : อุปกรณ์ตรวจจับควันแบบนี้มีหัวใจของมัน คือ ช่องแสงที่มีไดโอดเปล่งแสง (LED) และโฟโตไดโอด (เซ็นเซอร์ที่ไวต่อแสง) LED จะปล่อยแสงออกมา หากควันถูกสะท้อนมาที่เซ็นเซอร์โฟโตไดโอด จะกระตุ้นการทำงานของอุปกรณ์
- การตรวจจับ : ในสภาวะปกติ แสงจาก LED จะไม่กระทบกับเซ็นเซอร์ แต่เมื่อควันเข้าไปในช่องแสง อนุภาคควันจะกระจายแสงไปทางต่างๆ โดยเมื่อแสงที่กระจัดกระจายกระทบเซ็นเซอร์ จะทำให้เกิดสัญญาณเตือน
- ข้อดี : อุปกรณ์ตรวจจับควันแบบนี้เหมาะสำหรับการตรวจจับอนุภาคควันขนาดใหญ่ที่สามารถมองเห็นได้ง่าย ซึ่งมักพบในไฟที่กำลังคุกรุ่น เช่น เฟอร์นิเจอร์ ผ้าม่าน หรือผ้าปูที่นอน และอาจมีเพลิงไหม้นานหลายชั่วโมงก่อนจะปะทุเป็นเปลวไฟ
Ionization Smoke Detectors
- กลไกการทำงาน : อุปกรณ์ตรวจจับแบบไอออไนเซชันประกอบด้วยช่องขนาดเล็กที่มีแผ่นประจุไฟฟ้าสองแผ่น และมีไอโซโทปกัมมันตภาพรังสีที่น้อยมาก ไอโซโทปนี้จะทำให้อากาศแตกตัวเป็นไอออน ซึ่งทำให้อากาศกลายเป็นสื่อกระแสไฟฟ้า และทำให้กระแสไฟไหลระหว่างแผ่นประจุไฟฟ้า
- การตรวจจับ : เมื่อควันเข้าไปในช่องของอุปกรณ์ จะขัดขวางการไหลของไอออน สิ่งนี้จะทำให้กระแสไฟฟ้าลดลง การลดลงของกระแสไฟฟ้านี้จะทำให้อุปกรณ์ตรวจจับรับรู้ว่ามีควันอยู่ในบริเวณนั้น
- ข้อดี : อุปกรณ์ตรวจจับแบบไอออไนเซชันมีความไวต่ออนุภาคขนาดเล็กและละเอียดเป็นพิเศษ ซึ่งมักพบในไฟที่ลุกไหม้อย่างรวดเร็ว เช่น เศษกระดาษ จาระบี หรือของเหลวที่ติดไฟได้
Dual Sensor Smoke Detectors
- กลไกการทำงาน : อุปกรณ์ตรวจจับแบบนี้รวมผสมเทคโนโลยีโฟโตอิเล็กทริกและไอออไนเซชันเข้าด้วยกัน เพื่อให้ได้ข้อดีจากทั้งสองรูปแบบ
- การตรวจจับ : ด้วยการเฝ้าติดตามอนุภาคควันทั้งขนาดใหญ่และขนาดเล็กไปพร้อมกัน อุปกรณ์ตรวจจับสามารถตรวจจับเพลิงไหม้ที่แข็งแกร่งและครอบคลุมอย่างมีประสิทธิภาพ
- ข้อดี : สามารถตรวจจับไฟจากแหล่งที่มาที่หลากหลายมากขึ้น ทำให้เหมาะสำหรับการป้องกันในครัวเรือนทั่วไป และมีความแม่นยำในการตรวจจับควัน
Heat Detectors
- กลไกการทำงาน : เครื่องตรวจจับแบบนี้ต่างจากเครื่องตรวจจับควันทั่วไปที่ตรวจจับอนุภาคในอากาศ โดยมันจะตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิ มีการใช้เทคโนโลยีหลักสองแบบ คือ อัตราการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิ (Rate-of-Rise) และอุณหภูมิคงที่ เครื่องตรวจจับความร้อนจะวัดความเร็วของอุณหภูมิที่เพิ่มขึ้น หากเพิ่มขึ้นเร็วผิดปกติก็จะกระตุ้นการทำงานของเครื่องตรวจจับ และอุปกรณ์ตรวจจับอุณหภูมิคงที่จะเริ่มทำงานเมื่ออุณหภูมิถึงหรือเกินอุณหภูมิที่ตั้งไว้
- การตรวจจับ : สำหรับเครื่องตรวจจับ RoR หากอุณหภูมิสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว (โดยทั่วไปคือ 10-15°F ภายในหนึ่งนาที) สัญญาณเตือนจะถูกกระตุ้น เครื่องตรวจจับอุณหภูมิคงที่จะเริ่มทำงานเมื่ออุณหภูมิห้องถึงเกณฑ์ที่กำหนด ซึ่งมักจะอยู่ที่ประมาณ 135°F
- จุดแข็ง : สิ่งเหล่านี้เหมาะสมที่สุดสำหรับสภาพแวดล้อมที่อาจเกิดควันเป็นประจำแต่ไม่ได้เกิดจากไฟไหม้ เช่น การปรุงอาหารหรือห้องมีความชื้นสูง เครื่องตรวจจับความร้อนช่วยลดการแจ้งเตือนที่เกิดขึ้นโดยไม่จำเป็นในสถานที่ต่างๆ เช่น ห้องครัว ห้องน้ำ หรือโรงรถ
เครื่องตรวจจับควันแบบไหนที่ดีที่สุด
- Photoelectric Smoke Detectors : เหมาะสำหรับห้องนอนและห้องนั่งเล่น ซึ่งมักเกิดเพลิงไหม้จากผ้า เฟอร์นิเจอร์ หรือที่นอน
- Ionization Smoke Detectors : เหมาะสำหรับบริเวณห้องครัวหรือใกล้โรงรถที่เพลิงไหม้สามารถลุกไหม้ได้อย่างรวดเร็ว โดยมีวัสดุอย่างจาระบีหรือน้ำมันเบนซินที่ติดไฟอย่างรวดเร็ว
- Dual Sensor Smoke Detectors : เหมาะสำหรับบ้านและสถานประกอบการที่ต้องการความปลอดภัยในระดับครอบคลุม มีความสามารถในการตรวจจับควันจากแหล่งที่มาที่หลากหลาย
- Heat Detectors : เครื่องตรวจจับความร้อนต่างจากเครื่องตรวจจับควันทั่วไป โดยที่มันตรวจจับการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิ มีการใช้เทคโนโลยีอัตราการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิ (Rate-of-Rise) และอุณหภูมิคงที่ เครื่องตรวจจับความร้อนจะวัดความเร็วของอุณหภูมิที่เพิ่มขึ้น หากเพิ่มขึ้นเร็วผิดปกติก็จะกระตุ้นการทำงานของเครื่องตรวจ